BÖYÜK VERİLƏNLƏRİN ANALİZİNDƏ SÜNİ İNTELLEKTİN YERİ

Abstract

Hesabatlara görə süni intellektin (Sİ) qlobal iqtisadiyyata töhfəsi 2030-cu ildə 15,7 trilyon ABŞ dollarina çata bilər ki, bu da 2019-cu illə müqayisədə təxminən 4 dəfə çox ola bilər. Bu, eyni zamanda Çin və Hindistanın kimi iki böyük dövlətin birlikdə malik olduqları ümumi daxili məhsulundan (ÜDM) çoxdur. Bu məbləğdən 6,6 trilyon ABŞ dolları məhsuldarlığın artması ilə və 9,1 trilyon ABŞ dollar isə istehlakın çarpan təsiri sayəsində əldə ediləcəkdir. Proqnozlara görə, Afrika və Asiya‑ Sakit okean regionu bazarları üçün ümumi effekt 1,2 trilyon ABŞ dolları təşkil edəcək (şəkil 1). Müqayisə üçün: 2019-cu ildə Sahara altı Afrikanın bütün ölkələrinin ümumi ÜDM-i 1,8 trilyon ABŞ dolları idi. Beləliklə, Sİ və böyük məlumatların uğurla tətbiqi inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün böyük imkanlar açacaqdır. Öncə süni intellekt və böyük verilənlərin istifadəsi üçün prioritet sahələr göstərilir. Sonra Sİ və verilənlər sahəsində milli strategiyanın əsas komponentləri verilir. Bundan sonra verilənlərin analizi və süni intellekt alqoritmləri vasitəsilə həll edilən məsələlər şərh olunur. Böyük verilənlər və süni intellekt inkişaf stilini dəyişdirə dörd qrup məsələnin şərhinə baxilir: böyük verilənlər və süni intellektin əsasları; böyük verilənlərin kateqoriyaları; verilənlərin infrastrukturlarının əsas elementləri; böyük verilənlər və süni intellektdən istifadənin əsas problemləri. Bu zaman verilənlərin vizuallaşdırılmasına xüsusi əhəmiyyət verilməlidir. Əsas məsələlərdən biri də məlumatların qorunmasıdır. Bunun üçün daha vacib olan əsas prinsiplər müəyyənləşdirilib: açıqlıq, məlumatların toplanmasına məhdudiyyət, məqsədlərin müəyyənləşdirilməsi, məlumatların istifadəsinə məhdudiyyət, təhlükəsizlik, verilənlərin keyfiyyəti, giriş və düzəliş. Yuxarıda deyilənləri rəhbər tutaraq, məqalənin aktual bir elmi-tədqiqat işinə - böyük verilənlərin analizində süni intellektin yerinə həsr edililməsi vacib sayıla bilər.